Zatem jak określić wiek psa i jak przeliczyć psie lata na ludzkie? Najlepiej zasugerować się gotową tabelą wieku psa, która powinna uwzględniać podstawowe parametry jakim jest wiek oraz waga zwierzęcia. Taki uproszczony przelicznik porównujący psie lata i ludzkie przedstawiamy poniżej.
Na ogół szczenięta stają się dorosłymi psami w wieku od jednego do dwóch lat. Ale to nie tak, że budzą się rano w swoje pierwsze urodziny i nagle stają się dorosłymi psami! W rzeczywistości dojrzewanie szczeniąt jest procesem i różni się w zależności od psa w zależności od wielkości, rasy, socjalizacji i nie tylko. Co to jest […]
Rok życia psa to wcale nie 7 lat, naukowcy mają nowy przelicznik. naukowcy mają nowy przelicznik. Ile ludzkich lat ma pies? 22 Marca 2022. Autor tekstu
Ogólna zasada mówi, że aby porównać wiek psa i człowieka, należy ten pierwszy pomnożyć przez 7. Wówczas roczny psiak to odpowiednik siedmiolatka, a 10-letni zwierzak jest jak senior mający 70 lat. Jest to jednak spore uproszczenie – przekonują naukowcy zaangażowani w tzw. Projekt Starzenia się Psów (Dog Aging Project).
Sprawdź ile ludzkich lat ma Twój pies. Tabela przedstawia przeliczenie wieku psa na wiek człowieka. Z tabeli dowiesz się jak liczyć wiek swojego psa.
Jedna odpowiedź do “Ile żyją koty ?”. Imiona dla kota - czyli jak wybrać imię dla kota w abc-kot.pl pisze: o. […] kota wcale nie jest tak prosty jak mogłoby się wydawać komuś stojącemu z boku. Bez znaczenia ile żyją nasze koty, każdy z nas chce aby imię kota pozostało zapamiętane jak najdłużej. Szczególnie trudna jest […]
. Pies dojrzewa i starzeje się inaczej niż człowiek, dlatego nie można bezpośrednio przekładać jego wieku na wiek człowieka. Sprawdź, jak liczymy wiek psa, jeśli nie znamy jego dokładnej daty urodzin i jak wygląda przelicznik wieku psa na ludzkie lata. Przeciętna długość życia psa wynosi 13 lat, ale wielu zwierzętom udaje się przeżyć znacznie dłużej. Rekordzista Bluey przeżył aż 29 lat i 160 dni. Ile miałby lat, gdyby był człowiekiem? Poznaj tabelę, dzięki której łatwo przełożysz wiek psa na ludzkie lata. Sprawdź także: Jak określić wiek kota? Określenie wieku psa w przypadku zwierzaka o nieznanej przeszłości, znalezionego lub przygarniętego ze schroniska, jest możliwe tylko w przybliżeniu. Oznacza to, że można jednoznacznie stwierdzić, czy zwierzę ma, np. 5 czy 7 lat. Weterynarze najczęściej oszacowują wiek psa na postawie jego uzębienia. Pies, który ma jeszcze mleczne zęby ma mniej niż rok. Dorosłe, ale jeszcze młode psy mają 42 nieuszkodzone, jasne zęby. Wraz z wiekiem zęby psa zaczynają się odbarwiać i wypadać. Im większe są zmiany w uzębieniu, tym więcej lat ma zazwyczaj czworonóg.
Jak liczyć wiek psa w przeliczeniu na ludzkie lata? Wiek psa bywa zagadką dla wielu miłośników tych czworonogów. Popularna teoria zakłada, że jeden rok ich życia odpowiada siedmiu ludzkim latom, okazuje się jednak, że sprawa jest bardziej złożona. Na to, ile nasz pupil będzie miał „w metryce”, wpływa jego waga, wielkość czy stan zdrowia. Czy jest więc jakiś uniwersalny sposób, by określić wiek psa? Wiek psa – jak liczyć wiek psa i od czego on zależy? Przyjmuje się, że przeciętny pies żyje od 10 do 15 lat, choć oczywiście zdarzają się wyjątki. Za rekordzistę uznaje się australijskiego cattle doga o imieniu Bluey, którzy miał dożyć 30 lat i 5 miesięcy, jednak wiek psa nie został naukowo udowodniony. Niewiele czworonogów ma szanse chociaż zbliżyć się do tego wyniku, jednakże dzięki odpowiedniej diecie i aktywności fizycznej możemy utrzymać naszego pupila w dobrym zdrowiu przez długie lata. Ale właśnie – ludzkie czy psie? Jak liczyć wiek psa w przeliczeniu na nasz i czy tego typu obliczenia w ogóle mają sens? Wiek psa – tabela Psy ze względu na mnogość ras nie starzeją się tak samo. Wiek psa zależy od jego rasy, wagi, wielkości i stanu zdrowia, chociaż ujęcie tych wszystkich czynników w domowych obliczeniach może okazać się niemożliwe – zwłaszcza stan zdrowia zwierzaka ciężko będzie nam określić bez odpowiedniej wiedzy. Jest jednak kilka uniwersalnych wskazówek, które mogą nam pomóc w ustaleniu, ile ludzkich lat przeżył nasz pupil. Weterynarze zakładają, że pierwsze dwa lata życia psa to czas intensywnego rozwoju niezależnie od rasy, w związku z tym sprawa jest prosta – każdy dwuletni pies będzie miał około 24 ludzkie lata. Sprawa jednak zaczyna się komplikować wraz z czasem. Na wiek psa wpływa przede wszystkim jego wielkość. Małe psy są bardziej długowieczne niż ich więksi kuzyni. Jest to związane z ich szybszą fazą wzrostu. Większy pies musi się szybciej rozwinąć i urosnąć, przez co jego komórki szybciej się starzeją. Statystycznie duże psy mają też większe szanse na choroby czy nowotwory, które skrócą ich życie. Żeby zobrazować, jaka to różnica, spójrzmy na rasy żyjące średnio najdłużej i najkrócej. Rekordzistą w tym wypadku okazał się pinczer miniaturowy, który zostanie z nami statystycznie przez 15 lat. Na drugim biegunie znajduje się wilczarz irlandzki, dożywający średnio 6,2 roku. Jak liczyć wiek psa po drugim roku życia, dowiemy się ze specjalnej tabeli. Wiek psa – tabela: trzy lata – mały pies 29, duży pies 31; cztery lata – mały pies 34, duży pies 38; pięć lat – mały pies 39, duży pies 45; sześć lat – mały pies 44, duży pies 52; siedem lat – mały pies 49, duży pies 59; osiem lat – mały pies 54, duży pies 66; dziewięć lat – mały pies 59, duży pies 73; dziesięć lat – mały pies 64, duży pies 80; jedenaście lat – mały pies 69, duży pies 87; dwanaście lat – mały pies 74, duży pies 94; trzynaście lat – mały pies 79, duży pies 101. czternaście lat – mały pies 84, duży pies 108; piętnaście lat – mały pies 89, duży pies 115; szesnaście lat – mały pies 94, duży pies 124. Jak widać, różnica pomiędzy dużym psem a małym powiększa się wraz z upływem czasu. „Ludzki„ wiek psa może się różnić nawet o 28 lat pomimo tego, że oba psy będą w tym samym rzeczywistym wieku. Co wpływa na wiek psa? Jak wydłużyć życie naszemu pupilowi? Czynników wpływających na wiek psa jest oczywiście więcej. Przede wszystkim musimy zdać sobie sprawę, że pies to żywa istota i często matematyczne wyliczenia zawodzą. Do każdego zwierzęcia powinniśmy podchodzić indywidualnie, gdyż tak samo jak nie ma dwóch identycznych ludzi, niemożliwe jest, by każdy pies był taki sam. Wiek naszego czworonoga jest ściśle związany z jego stanem zdrowia. Zdrowy pies, z odpowiednią dozą aktywności i dobrą dietą, jest w stanie cieszyć się życiem bardzo długo. Warto o tym pamiętać chociażby przy wyborze karmy. Pożywienie psa powinno być zbilansowane według jego potrzeb. Doskonałym wyborem powinny okazać się karmy dostosowane do jego wieku. Szczeniaki powinny przyjmować inne ilości substancji odżywczych niż dorosłe psy, by wspomóc w nich wszystkie rozwojowe procesy. Dobrą propozycją będzie: Każdy pies potrzebuje aktywności, która wpłynie nie tylko na jego samopoczucie i zachowanie, ale także na stan zdrowia. Nie możemy zapominać o tym, by zapewnić ruch naszemu czworonogowi. Oczywiście przesada też nie jest wskazana – przeciętny maltańczyk potrzebuje mniej wysiłku niż owczarek niemiecki, a forsowanie zwierzaka nie wpłynie pozytywnie na jego długość życia. Fachowa i co najważniejsze regularna kontrola stanu zdrowia naszego psa u weterynarza pozwoli mu zachować młodzieńczą energię na dłużej. Tak samo jak w wypadku ludzi, wiele psich chorób możemy wyleczyć bez problemu, jeśli zostaną wykryte odpowiednio wcześniej. Pamiętajmy o tym i nie zaniedbujmy kontrolnych spotkań w lecznicach dla zwierząt. Wiek psa… to tylko liczba! Priorytetem powinno być dla nas utrzymanie naszego zwierzaka w jak najlepszym zdrowiu i nastroju, co poprawi mu jakość i długość życia. Tak jak w przypadku ludzi – wiek psa to tylko cyfra. Ważniejsze powinno być to, jak czuje się nasz pupil.
Specjaliści do zwierząt uważają, że mnożenie wieku psa przez siedem, by znaleźć jego odpowiednik w latach ludzkich, jest błędem. Przeliczenie wieku psa na wiek ludzki jest możliwe, tylko nieco trudniejsze. Jedni uważają, że roczny pies w przeliczeniu na „nasze lata” jest siedmiolatkiem, a każdy kolejny rok to dodatkowe pięć lat. Inni, że każdy rok od początku liczymy jako siedem lat ludzkich. Okazuje się, że obie metody są dalekie od prawdy. Psy mogą osiągnąć pełną dojrzałość płciową już w rok po urodzeniu. Ludzkie siedmiolatki nie rodzą w tym wieku dzieci. Poza tym czworonogi starzeją się szybciej niż my w ciągu pierwszych dwóch lat życia, a wolniej, gdy są stare. Na dodatek mniejsze rasy psów mają tendencję do szybszego dojrzewania płciowego niż rasy większe. Jak zatem przeliczyć wiek psa na ludzki? Ponieważ mniejsze rasy psów żyją statystycznie dłużej niż większe, ważne jest, aby obliczyć wiek psa według właściwej kategorii: mała (9,5 kg lub mniej), średnia (9,6-22 kg), duża (23-40 kg) lub olbrzym (ponad 41 kg) – podpowiada Gazeta Wyborcza. W przeliczeniu na nasze lata małe i średnie psy już po skończeniu roku są nastolatkami i mają 15 lat; duże i olbrzymy – 14 lat. Mały pięcioletni pies ma 36 lat, olbrzym – 42 lata. Potem w przypadku psów dużych i olbrzymich czas przyspiesza. Ośmioletni mały pies ma 48 lat ludzkich, średni 51, duży 55, a olbrzym już 64 lata. Dziesięcioletni ma w zależności od masy ciała odpowiednio 56, 60, 66 i 70 lat. 13-letni mały pies dobija dopiero do siedemdziesiątki, podczas gdy olbrzym (o ile jeszcze żyje) przekracza właśnie setkę. 16-letni mały pies ma osiemdziesiątkę na karku. Kong dla psa – uszczęśliw czworonoga odpowiednią zabawką
To jeden z mitów, który przetrwał w społeczeństwie bez żadnych dowodów - tak naukowcy z University of California, San Diego mówią o popularnym liczeniu "ludzkiego" wieku psa. Według tej reguły, aby uzyskać odpowiednik ludzkiego wieku, liczbę lat życia psa trzeba pomnożyć przez 7. Często korzystają z niej nawet weterynarze. POLECAMY: Psy tych ras należą do najbardziej inteligentnych - TOP 10 Tymczasem naukowcy odkryli, że właściwsza jest bardziej skomplikowana formuła przeliczania. Oparli ją na nowoczesnych badaniach genetycznych. Ich metodę liczenia biologicznego wieku można zastosować do różnych gatunków. Polega ona na sprawdzeniu tzw. epigenetycznych modyfikacji - naturalnych, chemicznych dodatków do genomu, które w komórkach włączają i wyłączają poszczególne geny. Takie modyfikacje są dla genomu trochę jak zmarszczki dla twarzy - mówią badacze. Już wcześniej opracowali oni tego typu metodę "śledzenia" starzenia, którą jednak można było zastosować tylko do ludzi; co więcej, wymagała ona dopasowania do konkretnej osoby. Jak dobrać psa do swojego charakteru i stylu życia? Zobacz, co radzi behawiorystka Więcej pod materiałem wideo: Teraz w badaniu opisanym na łamach magazynu „Cell Systems” sprawdzili genom 104 psów rasy labrador retriever. Wyniki odnieśli do badania genomów myszy i ludzi. Psy zainteresowały naukowców dlatego, że żyją blisko ludzi. Z tego powodu ich środowisko oraz ekspozycja na różne substancje jest podobna, jak człowieka. Często, podobnie jak ludzie, korzystają przy tym z opieki zdrowotnej. Okazuje się, że gdy pies jest młody, starzeje się bardzo szybko w porównaniu do człowieka. Jednoroczniaka można porównać do ludzkiego 30-latka. Czteroletni pies jest - pod względem wieku biologicznego - jak człowiek 52-letni. Po przekroczeniu 7. roku życia starzenie psa mocno jednak spowalnia. - mówi kierujący pracami prof. Trey Ideker. Naukowcy zwracają uwagę, że badanie przeprowadzili tylko na psach jednej rasy, a niektóre rasy żyją dłużej, niż inne. Jednak ponieważ metoda dobrze przewiduje wiek zbadanych psów, a także myszy i ludzi, powinna działać także w stosunku do innych ras. Autorzy algorytmu planują sprawdzenie także innych ras, a także testowanie metody z użyciem próbek śliny (teraz wykorzystali próbki krwi). Chcą też zbadać myszy poddane różnym metodom, mającym przedłużać życie. Tymczasem nieco inaczej patrzą na własne psy. „Mam sześcioletnią sukę - nadal ze mną biega, ale teraz zadaję sobie sprawę, że nie jest tak młoda, jak mi się wydawało” - mówi prof. Ideker. Jak głaskać psa? [INFOGRAFIKA]
Wiek psa nie oznacza wcale dokładnie tyle lat, ile dany pies akurat ma. Aby uświadomić sobie jakiemu wiekowi człowieka odpowiadają psie lata, trzeba więc znać analizę naukową tego zagadnienia. Jak zatem wygląda to w praktyce? Masz psa i nie wiesz jak sprawdzić jego wiek, wiec konieczne przeczytaj jak porównać wiek psa z wiekiem człowieka. Jeszcze dziś sprawdź, ile pies ma lat faktycznie! Wiek psa należy odnieść do wieku ludzkiego. Aby dobrze odczytać i zanalizować faktyczny wiek psa, trzeba przekształć jego lata życia, a konkretnie dostosować je adekwatnie do lat ludzkich. Dlaczego? Ponieważ przykładowo 5 lat u psa wcale nie oznacza wieku ludzkiego 5 lat. Na dodatek, wiek psów małych jest radykalnie inny, niż wiek psów średnich, a tym bardziej dużych. Zasada biologiczna jest bowiem taka, że psy małe żyją dłużej niż psy średniej wielkości. A najkrócej żyją psy duże. Innymi słowy – im pies jest większy i cięższy, tym potencjalnie krócej będzie żył. Jak jednak wykonać to w praktyce? Jakie przeliczniki przyjąć? Masz psa i nie wiesz jak sprawdzić jego wiek, wiec konieczne przeczytaj jak porównać wiek psa z wiekiem człowieka. Jeszcze dziś sprawdź, ile pies ma lat faktycznie, korzystając z zupełnie nowej formuły bardzo dokładnego przelicznika elektronicznego! Ile pies ma lat faktycznie – co na to najnowsze badania naukowe? Tradycyjna mądrość mówi, że jeden rok ludzki jest równoważny z siedmioma psimi latami życia. Dotąd tak to faktycznie przeliczano. Jednak nowa analiza naukowa sugeruje, że źle to rozumieliśmy. Siedem psich lat do każdej ludzkiej reguły przeżytego roku wynika po prostu ze zbyt ogólnego podziału ludzkiego życia na lata psie. Wedle tej starej reguły – przykładowo wiek ok 80 lat u człowieka, jest równoznaczny z długością życia psa w wieku ok 12 lat. wiek psa jak go obliczyć Naukowiec Trey Ideker z Uniwersytetu Kalifornijskiego w San Diego w USA i jego koledzy z zespołu badawczego stwierdzili, że zasada jest wedle nowych wyników badań niewłaściwa. Zespół badawczy z San Diego przeprowadził bowiem analizę genetyczną dużej grupy różnych wiekowo psów i ludzi, w celu dokładnego ustalenia ich faktycznego wieku, w miarę upływu czasu oraz analizy porównawczej wieku psa do wieku człowieka. Naukowcy ci odkryli, że w porównaniu z ludźmi, psy starzeją się na początku szybciej, po zaledwie kilku latach osiągając już równowartość ludzkiego wieku średniego. Jednak to tempo starzenia się szybko potem maleje, a kolejne 10 lat przynosi zmiany jedynie na około dwie dekady. Wspomniany zespół badawczy z San Diego dokonał analiz statystycznych i zebrał to wszystko w jedną formułę przedstawioną na poniższym wykresie krzywej logarytmicznej: Wiek ludzki (lata) = 16 log (wiek psa) + 31 Skala logarytmiczna ma zastosowanie w przypadku potrzeby analizy wartości, między którymi występują bardzo duże różnice. Tak w istocie jest odnoście wieku ludzkiego i psie. Skala logarytmiczna stanowi przy tym rodzaj takiej skali pomiarowej, w której mierzona wartość (w tym wypadku wiek psa) jest w ten sposób przekształcona za pomocą logarytmu, dostosowując się adekwatnie do drugiej badanej wartości (wiek człowieka). Wartości tej skali są bezwymiarowe, co innymi słowy oznacza, że wartości są podawane w odniesieniu do pewnej jednostki, lub stanowią logarytmy wielkości niemianowanych. Wiek psa badany naukowo u labradorów. Wspomniana nowatorska metoda przeliczania wieku psa na wiek ludzki, stanowi znaczący postęp w zrozumieniu sposobu właściwego przyporządkowania lat życia psów, do wieku ludzkiego. Dotychczas obowiązywała „formuła” opierająca się na średnich długościach życia wynoszących przykładowo 10 i 70 lat dla psów i ludzi. Zespół pod kierunkiem Trey’a Idekera z Uniwersytetu Kalifornijskiego przebadał łącznie 104 psy bardzo znanej popularnej również w Polsce rasy labrador retriever. Analizowali wiek labradorów, począwszy od bardzo młodych szczeniąt (w wieku od 4 tygodni), po naprawdę bardzo stare w tej rasie osobniki 16-letnie (zeskanowali wzorce metylacji DNA w genomach tych psów). Następnie porównali tzw. metylomy, czyli zestaw zmian chemicznych zachodzących w genach wraz z wiekiem. Praca opiera się bowiem na stosunkowo nowej koncepcji badań nad starzeniem się, dowodzącej, że chemiczne modyfikacje DNA danego organizmu w ciągu życia, tworzą tak zwany zegar epigenetyczny. Te wiekowe zmiany biochemiczne zachodzące w psich genach, ewoluują przez całe życie, podobnie jak u ludzi. Dopasowując omawiane metylomy psa i człowieka, naukowcy mogli dokonać dokładniejszej konwersji zachodzącej pomiędzy wiekiem fizjologicznym psów i ludzi. W obu przypadkach, zmiany związane z wiekiem miały miejsce głównie w związku z genami rozwojowymi, jakie występują u wszystkich kręgowców. Geny te są szczególnie ważne począwszy od czasu rozwoju jeszcze w macicy matki, do ukończenia okresu dzieciństwa (a właściwie do uzyskania wieku dojrzałości somatycznej i płciowej). Analiza naukowa wykazała, że psy i ludzie mają podobną do wieku, metylację niektórych regionów genomowych o wysokich wskaźnikach mutacji. Podobieństwa te były najbardziej widoczne w grupie młodych psów i młodych ludzi, lub starych psów i starych ludzi. Niektóre grupy genów zaangażowanych w rozwój są podobnie metylowane podczas starzenia u obu gatunków. Sugeruje to, że przynajmniej niektóre aspekty starzenia się są kontynuacją rozwoju, a nie odrębnym procesem oraz, że przynajmniej niektóre z tych zmian są ewolucyjnie zachowane u wszystkich ssaków. Wiek psa badany naukowo u różnych ras psów i różnych zwierząt. „Masz do czynienia z tymi głównymi zmianami w metylomach, które zachodzą podczas rozwoju, a następnie, w miarę starzenia się, w pewnym sensie patrzysz na ich dopalenie i wygaśnięcie tempa zmian” – powiedział Trey Ideker ze wspomnianej grupy badawczej. „To dopalenie i wygasanie jest związane ze starzeniem się”. Dalsze badania naukowe mogą też pomóc określić, kiedy zacząć szukać oznak powszechnych chorób związanych z wiekiem (starzeniem się) psów. Omawiani naukowcy z Uniwersytetu Kalifornijskiego w San Diego przyjrzeli się także metylomom u myszy. Odkryli przy tym, że dwa i pół roku myszy przekłada się na około dziewięć lat psich, co sugeruje, że to narzędzie badawcze dotyczące ustalania krzywej logarytmicznej może też być w stanie przekształcić wiek wielu gatunków ssaków odnośnie wieku człowieka. Inny naukowiec amerykański, Matt Kaeberlein z University of Washington w Seattle dodał, że „byłoby interesujące dowiedzieć się, co dzieje się z takim zegarem wiekowym u ras psów o bardzo różnych długościach życia, takich jak np. wielkie dogi i malutkie Chihuahua”. Niestety jednak badania takie trzeba dopiero wykonać. Tego typu badania są na razie bardzo nowatorskie. Naukowcy teoretycznie zbadali przypadek, że jedna modyfikacja epigenetyczna w metylomach (dodanie grup metylowych do określonych sekwencji DNA), dobrze pokazuje ludzki wiek biologiczny. Można na tej podstawie określać skutek, jaki dana choroba, zły styl życia i genetyka mogą wywierać na nasze ciała. Można w ten sposób podać nawet prognozę oczekiwanej długości życia zarówno psa, jak i człowieka. Co ciekawe, stosunku do ludzi zarzuca się w tej metodzie brak etyki, ponieważ tak zebrane dane mogą być niewłaściwie wykorzystywane np. przez firmy ubezpieczeniowe. Inne gatunki również ulegają metylacji DNA, w miarę starzenia się. Odkryto już, że myszy, szympansy, wilki i omawiane psy mają takie zegary epigenetyczne. Ile pies ma lat w przeliczeniu na lata ludzkie? Aby dowiedzieć się, jak różnią się zegary wiekowe od ludzkiej wersji, genetyk Trey Ideker z University of California w San Diego i jego koledzy z ekipy badawczej zaczęli od psów. Mimo że najlepsi przyjaciele człowieka odeszli od ludzi na wczesnym etapie ewolucji ssaków, stanowią dobrą grupę do takich porównań, ponieważ żyją w tym samym środowisku i wiele psów korzysta z podobnej opieki zdrowotnej oraz leczenia weterynaryjnego niemal w takiej intensywności, jak ludzie z leczenia szpitalnego. Wszystkie psy – bez względu na rasę, podążają też podobną trajektorią rozwojową, osiągając dojrzałość płciową ok 10 mies. i umierając przed ok. 20 rokiem życia. Aby zwiększyć szanse na znalezienie czynników genetycznych związanych ze starzeniem się, zespół Idekera skupił się jednak na początek na jednej rasie – na Labradorach. Jak już wyżej opisaliśmy – teraz naukowcy twierdzą, że mają nową formułę (patrz kalkulator poniżej), która najtrafniej jak to możliwe, przekształca lata psie na lata ludzkie. Formuła ta wykorzystuje nie tylko dane odnośnie wieku, ale też dane dotyczące zmian genetycznych u psów w miarę upływu lat. Opisana wynikowa konwersja wieku psa oparta na zmianach genetycznych, jest nieco bardziej złożona niż dotychczasowe pomnożenie wieku psa przez cyfrę 7. Nowa formuła jest oparta na tym, że „ludzki” wiek psa wynosi wiec w przybliżeniu 16 log (wiek psa) + 31. To naturalny logarytm prawdziwego wieku psa, pomnożony przez 16, z cyfrą 31 dodaną na końcu do uzyskanej w ten sposób sumy.
przelicznik lat psa na ludzkie